Vaardigheden die je baby nodig heeft om te leren eten en hoe je ze kan oefenen

Naarmate we ouder worden verzwakken deze reflexen en maken we gebruik van motorisch aangeleerde schema’s die we aanleggen in de hersenen door het veelvuldig herhalen van bepaalde bewegingen. Dit geldt zowel voor het zuigen aan de borst, het zuigen aan de fles, het eten van papjes of vaste voeding, … Elke textuur of manier waarop de voeding wordt aangeboden vraagt een iets anders motorisch schema. Denk maar aan zo’n diepe soeplepel, waar je toch net iets meer moeite moet doen om alle voeding in één hap in je mond te krijgen, ten opzichte van een kleine koffielepel. Voor baby’s maken kleine verschillen in vorm van het materiaal of manier van aanbieden een groot verschil in welk motorisch schema ze moeten gebruiken en of deze al voldoende werd ingeoefend of niet.

Bij de start van lepelvoeding (gemiddeld tussen 4 à 6 maanden) wordt er plots een heel ander motorisch schema verwacht van je baby dan wanneer je baby van de borst of van een fles dronk. Je zal dan ook zien dat de allereerste hapjes van een lepel meer al zuigend van de lepel wordt gehaald. Soms zie je ook baby’s die in het begin nog eens één van hun vingers in de mond steken na zo’n hap. Dit is eigenlijk een trucje om de hap al zuigend weg te kunnen slikken. Goed gezien hé !?

Belangrijk om in het achterhoofd te houden is dat je baby aan het leren is. Het heeft tijd nodig om al die nieuwe vaardigheden te leren. Het is daarbij nog belangrijker dat je kindje klaar is voor een nieuwe stap in de motorische ontwikkeling. Bouw dit rustig op, zie het als oefening en wanneer je het gevoel hebt dat je kind er nog niet klaar voor is, wacht nog een weekje af en probeer het dan nog eens. Forceren heeft zeker geen zin want de motivatie van je kind speelt een grote rol in hoe je kind op lange termijn voeding zal ervaren. Observeer vooral je kindje!

Hoe kan je zien of je kind er klaar voor is?

Je ziet en hoort je kindje meer en meer kauw- en smakgeluidjes maken.

Je kindje toont interesse in jouw eten.

Je kindje sabbelt veel op speelgoed of z’n eigen vuistjes

Je kindje kan met of zonder steun goed rechtop zitten

Je kindje opent spontaan de mond wanneer je een lepeltje in de buurt van zijn of haar mond brengt.

Welke vaardigheden heeft je kind nu nodig om van een lepel te kunnen afhappen en hoe kan je hierbij helpen?

Een actieve houding: De houding van je kindje is heel belangrijk tijdens het voeden. Je lichaam is één geheel. Wanneer je baby ergens niet goed gesteund zit of ligt, zal dit invloed hebben op de slikspieren. Zorg ervoor dat je kindjes hoofd niet naar achteren hangt. Wanneer je start met lepelvoeding is het handig om een wipstoeltje te gebruiken. Bij baby’s die al goed gesteund rechtop kunnen zitten, kan je een eetstoel gebruiken. Zorg ervoor dat je kindje niet wegzakt en gebruikt eventueel riempjes of een kussentje.

Het mondje openen: Veel mensen zijn geneigd om het lepeltje in de mond te duwen zonder te kijken wat hun kindje doet. Belangrijk is om je kindje de controle te laten over wanneer het iets in de mond krijgt en wanneer niet. Dit bevordert een positieve houding ten opzichte van voeding en stimuleert ook de mondmotorische vaardigheden. Je kan hier natuurlijk wel bij helpen. Rond de leeftijd van 4 à 5 maanden zijn de reflexen op de meest hongerige momenten nog aanwezig. Je kan gebruik maken van de tepel-zoek-reflex om een open mondje te bereiken. Houd daarbij het lepeltje lichtjes tegen de kaak of de mondhoek. Je zal zien dat je baby uit reflex nog het mondje opent en het hoofdje naar de lepel toe draait. Dit is hét moment om de lepel in het mondje te steken. Houdt je kindje de lippen stijf op elkaar en draait het het hoofdje weg, dan is het niet het moment om je kindje te voeden. Forceren heeft misschien op korte termijn een positief resultaat maar zal op lange termijn alles behalve de houding ten opzichte van voeding positief beïnvloeden.

Afhappen van de lepel met de bovenlip: Dit is een hele nieuwe vaardigheid voor je kindje. Het afhappen van voeding van een lepel is de grootste verantwoordelijkheid van de bovenlip. Ook dit is een spier dat getraind moet worden. Hel

p je kindje met trainen en vermijd om het lepeltje af te schrapen aan de lip. Trek het lepeltje dus niet naar boven toe uit de mond maar probeer het zo horizontaal mogelijk uit de mond te halen. Hierdoor moet je baby meer moeite doen om de voeding zelf van de lepel te halen en wordt dus die bovenste lipfunctie geoefend.

Voeding naar achteren verplaatsen in de mond: Wanneer je start met lepelvoeding kan het zijn dat je kindje nog niet goed door heeft hoe hij de voeding naar achteren moet verplaatsen in de mond. Wat hierbij kan helpen is om voor de eerste keren, je kindje in een wipstoeltje te laten liggen. Dit zorgt voor een 45° houding waarbij de zwaartekracht kan helpen om de voeding naar achteren in de mond te krijgen. Na een tijdje zal je kindje dit beter kunnen en zal hij/zij ook recht op de voeding naar achteren krijgen.

Het is belangrijk om te vermijden dat je de lepel dieper in de mond steekt. Ook al kan dit goed bedoeld zijn, het geeft een heel naar gevoel voor je kindje. Er is namelijk een grote kans dat je hiermee de kokhalsreflex uitlokt en daarnaast maak je het eigenlijk moeilijker voor je baby om de voeding te manipuleren in de mond wanneer deze meer achteraan op de tong terecht komt.

Welke vaardigheden hebben kindjes nodig voor het eten van brokjes?

De zijwaartse tongbeweging: Om te kunnen kauwen moet je kindje in staat zijn om door middel van een zijwaartse tongbeweging het brokje tussen de kiezen te krijgen. Lukt dit in het begin niet goed? Plaats dan zelf het stukje (van maximaal 0,5 cm) tussen de kiezen. Het is belangrijk dat het kindje hierbij zelf de mond opendoet met de intentie om het stukje in de mond te nemen. Doe dit niet wanneer het kindje aan het huilen of aan het lachen is. Contacteer tijdig een prelogopedist wanneer dit moeilijk blijft verlopen om een afkeer naar voeding te vermijden.

Je zal het misschien niet graag horen maar leren eten = morsen en vuil worden. Laat dit ook gebeuren! Het is voor je kindje zeer storend wanneer iemand om de paar seconden met een lepel aan zijn/haar kaak wrijft. Stel je voor dat iemand dit bij jou doet… Om zot van te worden, toch? Het is natuurlijk een heel gedoe wanneer je na elke maaltijd alle kleren moet wassen of je vloer moet kuisen… maar ook daar zijn oplossingen voor! Zoek maar eens op ‘slabbetje met mouwen’ of ‘kinderslab’. En voor je vloer bestaan er ‘splat mats’! Dat maakt die was en de opkuis al een pak minder intensief. Ook aan de mama’s en papa’s moet er gedacht worden!

Wanneer je kindje constant grijpt naar je lepel, maar je wilt het graag laten vooruit gaan, kan je je kindje een eigen lepel geven waarmee hij/zij zelf kan leren scheppen en dingen naar de mond brengen. Zie dit ook als iets positief! Je kindje is enorm gemotiveerd om het zelf te leren. Fantastisch toch!

Alleszins, dat eerste levensjaar is een groot jaar van ontdekkingen, ook op vlak van voeding. Een prachtige weg die jullie en je kindje afleggen in alle vaardigheden die jullie zoon of dochter leert. Daar mogen jullie meer dan fier op zijn. Geniet van de kleine stapjes en alles wat je kind al kan en groei mee op het tempo van je baby. Geniet van jullie tocht!

--- Dit artikel werd geschreven in samenwerking met Chipea ---